001.jpg002.jpg003.jpg

Kawaleria Dywizyjna 9 Dywizji Piechoty

Rejon Krakusów 9  Dywizji Piechoty powstał 1 marca 1937 roku. Dowódcą mianowano rtm. Władysława Czacha z 7 puł. Żołnierze rekrutowali się głównie z okolic Siedlec i Bielska Podlaskiego, magazyn broni znajdował się w Mordach. W organizacji szwadronu pomagali oficerowie 9 pal. Mobilizację szwadronu ogłoszono 23 marca 1939 r. Po mobilizacji oddział przeszedł inspekcję szefa Departamentu Kawalerii, gen. bryg. Piotra Skuratowicza. Generał wystawił szwadronowi doskonałą opinię, mimo pewnych niedoborów w wyposażeniu i umundurowaniu. Po mobilizacji oddział stacjonował w miejscowości Golice. W maju 1939 r. wraz ze swoją macierzystą dywizją został przetransportowany na Pomorze w rejon Koronowa. W sierpniu dywizja została przeniesiona w rejon Tucholi.

W chwili wybuchu wojny szwadron (bez jednego plutonu, który wzmocnił 22 pp) stacjonował w m. Duża Cerkwica i miał ubezpieczać dywizję od granicy, obserwować i rozpoznawać siły i główne kierunki uderzeń nieprzyjaciela. Ok. godz. 5 rano na pozycje szwadronu rozpoczęły natarcie elementy 2 DPZmot. Rtm. Czach wydał rozkaz wycofania się szwadronu na drugą linię obrony, sam zaś pojechał motocyklem do dowódcy dywizji zameldować o sytuacji i przyjąć kolejne dyspozycje. W międzyczasie zniszczono most na Kamionce. Pod naporem nieprzyjaciela żołnierze rozpoczęli odwrót w kierunku na Tucholę, do której dotarli w godzinach wieczornych. Drugiego dnia wojny szwadron przebijał się w kierunku Świecia i stacji kolejowej Terespol. Wieczorem do rtm. Czacha dotarł rozkaz dowódcy nakazujący przebijanie się pododdziałów na własną rękę do przepraw na Wiśle. 3 września szwadron napotkał zgrupowanie rozbitków z 9 i 27 DP, batalion ON "Kościerzyna" oraz 1 baterię 9 pal pod dowództwem kpt. Józefa Amstera. Po uporządkowaniu szyków w rejonie m. Przysiersk kpt. Amster postanowił przebijać się szosą w kierunku Wisły, ustawiając szwadron wzmocniony 8 armatami ppanc. oraz ok. 60 piechurami jako straż tylną zgrupowania. Około godz. 13 zgrupowanie zostało zaatakowane przez piechotę zmotoryzowaną i czołgi. Kolejne ataki udało się odeprzeć dzięki działom przeciwpancernym. Osłaniając odwrót piechoty, która wywalczyła sobie drogę, szwadron został odcięty w Przysiersku. Rtm. Czach wydał rozkaz przebicia się konno pod morderczym ogniem czołgów i karabinów maszynowych do lasu oddalonego o około 3 km na południe. Zadanie to udało się ok. połowie szwadronu, reszta zginęła, została ranna lub dostała się do niewoli. W boju poległ, trafiony w głowę, dowódca szwadronu - rotmistrz Władysław Czach. Por. Józef Grzyb nad ranem 4 września zebrał zdolnych do walki żołnierzy i ruszył w stronę Wisły. Po drodze dołączyło do nich kilkunastu piechurów z 35 pp. Pod koniec dnia zgrupowanie zostało rozbite, por. Grzyb z częścią żołnierzy dostał się do niewoli, pozostali dołączyli do oddziałów Pomorskiej BK i przebijali się wraz z nimi z okrążenia.

 

Obsada personalna (stan na 1 IX 1939 r.):

dowódca szwadronu - rtm. Władysław Czach († 3 IX)
zastępca dcy szwadronu - por. Józef Jerzy Grzyb
wachmistrz szef - wachm. Wróbel

1 pluton
dowódca - ppor. rez. Jan Luchowski († 10 IX)

2 pluton
dowódca - por. rez. Michał Szumowski

3 pluton
dowódca - ppor. rez. Olszewski

4 pluton
dowódca - ppor. rez. Karol Bobiński

pluton km
dowódca - por. rez. Jerzy Liwski († 6 IX)

pluton łączności
dowódca - kpr. Rokicki

 

 

Bibliografia:

  1. PISM B.I.26g
  2. Rogulski R. - Rola Przysposobienia Wojskowego Konnego Krakusów w systemie obronnym południowego Podlasia i wschodniego Mazowsza w okresie II Rzeczypospolitej [w:] Rocznik Mińsko-Mazowiecki, t. 18, 2010
stat4u